Καλλιθέα

Η πλαγιά που είναι χτισμένο το χωριό βλέπει στο βοριά, γι' αυτό το κλίμα το χειμώνα είναι ψυχρό, αλλά με περιορισμένη υγρασία.

Η απόσταση του χωριού από τον Αλφειό είναι περίπου 4,5 χλμ.

Παρά την φυσική ομορφιά του τόπου, η Καλλιθέα δεν παρουσιάζει ίχνη κατοίκησης από τους αρχαίους χρόνους και αυτό μπορεί εύκολα να εξηγηθεί από το ότι δεν έχει φυσικά οχυρές θέσεις, που να παρέχουν στους κατοίκους ασφάλεια από εχθρικές επιθέσεις.

Πρώτη ιστορική αναφορά στην Καλλιθέα με το όνομα του γίνεται στην απογραφή των Ενετών του 1689 όπου φαίνεται να έχει 31 κατοίκους. Στην ίδια απογραφή αναφέρεται και ο οικισμός Κουτρούλη με 32 κατοίκους.

Οι Ζαχαίοι, όπως τους αρέσει να αυτοαποκαλούνται, είναι άνθρωποι φιλόξενοι και ανοικτόκαρδοι. Πάντα έχουν διάθεση για γλέντι και διασκέδαση, για το λόγο αυτό και διατηρούν ακόμη πολλές από τις παραδόσεις του παρελθόντος. Αυτό βέβαια μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά, καθώς τα νέα παιδιά ζούσαν τα ήθη και τα έθιμα μέσα στην οικογένεια και στην τοπική κοινωνία και αυτά μετέπειτα με τη σειρά τους τα μετέφεραν στα παιδιά τους.

Ένα από τα έθιμα που παραμένει ζωντανό στην πάροδο του χρόνου είναι το καρναβάλι καθώς συνεχίζει να γίνεται και να βελτιώνεται. Οι Απόκριες στο χωριό, ειδικά στο παρελθόν ήταν ένα πανηγύρι, όλο το χωριό γιόρταζε, ντυνόταν μπούλες (μασκαράδες) και γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι. Η επιτυχία ενός καλού μασκαρέματος ήταν να μην σε αναγνωρίσουν. Αν και σήμερα το μασκάρεμα έχει περιοριστεί δεν έχει πάψει να υπάρχει.

Η Καλλιθέα είναι χωριό του νομού Ηλείας και υπάγεται στον Δήμο Ανδρίτσαινας - Κρεστένων. Βρίσκεται στο δρόμο, που οδηγεί από την Ανδρίτσαινα, την πρωτεύουσα της επαρχίας Ολυμπίας, στην Κρέστενα και σε απόσταση 16 χλμ. από την Ανδρίτσαινα και 25 χλμ. από την Κρέστενα.

Βρίσκεται στις Β.Δ. παρυφές του λόφου Μπρισκαβίτσα που αποτελεί μια προέκταση δυτικά του όρους Μίνθη. Το υψόμετρο στην πλατεία φτάνει τα 450 μ.

Η όλη έκταση του είναι 27.770 στρέμματα. Από αυτά περίπου 11.000 στρέμματα είναι οι οικισμοί, οι δρόμοι, τα ρέματα, τα δάση κλπ. και 17.000 στρέμματα η καλλιεργίσιμη έκταση.

Κατά τα προεπαναστατικά χρόνια οι Έλληνες έμεναν σε μικρούς οικισμούς περιφερειακά του χωριού. Κάθε οικισμός είχε το νεκροταφείο του και έχουν βρεθεί αρκετά, κατά τις διανοίξεις δρόμων. Οι πιο αξιόλογοι ήταν στου Κουτρούλη και στα Μεμέσια.

Το χωριό κατοικείτο αποκλειστικά από Τούρκους «μουρτάτες». Αυτοί ήταν αποτέλεσμα μικτών γάμων Τούρκων με χριστιανές.Η διάσπαση αυτή των Ελλήνων ήταν σκόπιμη από τη μεριά των Τούρκων. Ήταν αποτέλεσμα της συμμετοχής των Ελλήνων σε διάφορα προεπαναστατικά κινήματα, για την απόκτηση της ελευθερίας.

Η εποχή της επανάστασης βρίσκει τους κατοίκους της Καλλιθέας (Ζάχα) ετοιμοπόλεμους και με ακατανίκητη τη δίψα της λευτεριάς. Από τις πρώτες μέρες του αγώνα στο χωριό συγκροτήθηκαν αντάρτικα σώματα με ντόπιους καπεταναίους, τα οποία έλαβαν μέρος σε όλες τις μάχες του απελευθερωτικού αγώνα.

Ένα από τα έθιμα που ήταν και είναι συνδεδεμένο με τις απόκριες είναι η τσιγαρίδα (ή αλλιώς «παστό χοιρινό»). Η κάθε οικογένεια διατηρούσε ένα ή δύο χοιρινά, όπου ένα από αυτά το έσφαζε τις απόκριες, για να αποκρέψει όπως λέγανε, αλλά και για να κάνει την τσιγαρίδα. Αυτό συνεχίζεται και σήμερα σε περιορισμένο αριθμό οικογενειών.

Ο επισκέπτης όμως μπορεί να προμηθευτεί τσιγαρίδα από ορισμένους κατοίκους που κάνουν τσιγαρίδα για κατανάλωση. Ωστόσο δεν είναι μόνο οι απόκριες που είναι ξεχωριστές στο χωριό της Καλλιθέας, είναι το Πάσχα, ο Δεκαπενταύγουστος, το Σεπετό και τα Χριστούγεννα.